Η ηλιθιότητα με το QE, το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης

09:37 - 16 Δεκ 2018

Γιώργος Προκοπάκης

Το QE ανακοινώθηκε από τον Ντράγκι την 22/1/2015 - δηλαδή, η συμμετοχή ή όχι (η εκτέλεση των ενεργειών που θα επέτρεπαν τη συμμετοχή) είναι όλη ευθύνης Τσίπρα-Καμμένου. Πώς δουλεύει το QE; Το Ευρωσύστημα (η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης) μπορεί να αγοράσει το 25% του διαπραγματεύσιμου χρέους μιας χώρας (περιορισμός μέχρι 33% μιας έκδοσης), σε διάφορα χρεόγραφα - κυρίως κρατικά και εταιρικά ομόλογα. Είναι μόνο αγοραστής, όχι πωλητής ώστε να μπορεί να διαμορφώσει α βολοντέ τις τιμές. Η ύπαρξη ενός πρόθυμου αγοραστή με πολύ βαθειά τσέπη μειώνει τον κίνδυνο του επενδυτή - γι' αυτό πέφτουν οι αποδόσεις των ομολόγων. Τεχνικά το σχήμα δουλεύει ως εξής:

Αγοράζονται ομόλογα κυρίως σύντομης ή μεσοπρόθεσμης λήξης. Ο επενδυτής που πουλάει "κλειδώνει" το κέρδος του και μπορεί να επενδύσει σε πιο μακροπρόθεσμα χρεόγραφα, με την προοπτική πως οι αξίες θα αναβούν (λόγω και της ύπαρξης του πρόθυμου αγοραστή). Η ΕΚΤ προχωρά σε σταδιακή αγορά πιο μακροπρόθεσμων χαρτιών, μέχρις ότου έχει ένα αποδεκτό εύρος. Πια είναι σε θέση να απορροφά κραδασμούς, να βοηθάει τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες των χωρών μελών. Είπαμε, δεν είναι πωλητής. Με τη λήξη εισπράττει από τον εκδότη (άλλο ένα σημείο σχετικό με τα βραχυπρόθεσμα χαρτιά - υπάρχει χρήμα προς ανακύκλωση) και επανεπενδύει. Το σημαντικό είναι πως τελείωσε το QE μόνον όσον αφορά "νέες αγορές". Το ήδη διοχετευμένο χρήμα μπορεί να ανακυκλώνεται εσαεί (ας πούμε, μέχρις ότου ληφθεί απόφαση να σταματήσει και αυτό - η ΕΚΤ όμως μιλάει για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα).

Η μεγάλη αστοχία των τσιπροκαμμένων δεν είναι μόνο η μη συμμετοχή στο QE που λήγει σε δυο εβδομάδες, αλλά και η συμμετοχή στο ανακυκλούμενο χρήμα. Η Ελλάδα, εάν μετείχε στο πρόγραμμα θα μπορούσε να τραβήξει περίπου €12 δισ επένδυσης. Αν σκεφθούμε πως ο συνολικός τζίρος της ΗΔΑΤ (αγορά ομολόγων που λειτουργεί η ΤτΕ) το δίμηνο Δεκεμβρίου 2017 - Ιανουαρίου 2018 (τότε που έγινε το μεγάλο ράλλυ των ελληνικών ομολόγων) ήταν μόλις €230 εκατ, καταλαβαίνουμε πως αγοραστής με πορτοφόλι 60 φορές μεγαλύτερο θα έκανε παπάδες.

Το εντυπωσιακό είναι πως μέχρι την άνοιξη 2017 ο Τσίπρας στο δημόσιο λόγο του θεωρούσε τη συμμετοχή στο QE κάτι σαν μια "νέα μεγάλη ιδέα".

Τι θα συνέβαινε εάν μετείχε η Ελλάδα στο QE; Οι αποδόσεις των ομολόγων της θα είχαν πέσει δραματικά.

Πχ, για την Πορτογαλία σε όλα τα ντοκουμέντα των τροϊκανών αναφέρεται απόδοση 10ετούς ομολόγου 4%. Με τη συμμετοχή στο QE έφτασε μέχρι και 1.61% - έγινε επιτυχής έκδοση δεκαετούς τον Ιανουάριο με 1.92%. Το δικό μας είναι στα 4.3% - οι εκτιμήσεις αναφέρονται σε απόδοση με QE περί το 3% ή χαμηλότερα.

Τι σημαίνει αυτό; Πρώτα απ' όλα, δεν θα χρειαζόταν μαξιλάρι μεγέθους €24 δισ (τουλάχιστον). Δηλαδή, δεν θα χρειαζόταν να μαζευτεί όλο το χρήμα από τους φορείς του δημοσίου, να μπουν φέσια, κλπ - η οικονομία δεν θα ασφυκτιούσε. Το κόστος του χρέους θα μειωνόταν σταδιακά. Οι τράπεζες θα είχαν πρόσβαση στο φθηνό χρήμα της ΕΚΤ και δεν θα βασίζονταν στον ELA και στις "σταθεροποιητικές" καταθέσεις της κυβέρνησης. Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να δανεισθούν πολύ φθηνότερα απ' ό,τι σήμερα. Ενδεχομένως, κάποιες αποχωρήσεις από την ελληνική αγορά να είχαν αποφευχθεί.

Έχω καταθέσει την άποψη πως ο αποκλεισμός της προληπτικής πιστωτικής γραμμής δεν ήταν επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά εντολή Ευρωπαίων εταίρων. Κατά τούτο, ούτε η συμμετοχή στο QE ήταν δυνατή. Πλην όμως, η ιταλική αναταραχή ξεκίνησε με τις εκλογές την πρώτη εβδομάδα Μαρτίου. Από τον Μάιο ήταν εμφανές πως τα προβλήματα με τη γείτονα "ήρθαν για να μείνουν" - για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ευκαιρία ήταν την άνοιξη του 2018 - να ζητήσει δημοσία η ελληνική κυβέρνηση την πιστοληπτική γραμμή. Βέβαια, εάν η δική μου εκτίμηση της εντολής των εταίρων για "καθαρή έξοδο" με γιγάντιο μαξιλάρι είναι λάθος, δεν υπάρχει η παραμικρή δικαιολογία τόσο από τον Τσακαλώτο και τους συμβούλους του, όσο και από τους Τσίπρα-Καμμένο.

Το χαρακτηριστικό είναι πως από τη στιγμή που ενεπλάκη η Rothschilds στη λούπα, νέα μεγάλη ιδέα έγινε η έκδοση 10ετούς ομολόγου "που θα αρέσει και στους αμερικάνους". Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν καν ομόλογα αναφοράς που να λήγουν μέχρι το 2022, η στρατηγική αυτή, εκτός του ότι δεν εκμεταλλευόταν την πρόσθετη ασφάλεια μέχρι το 2022 ώστε να πετύχει χαμηλές αποδόσεις, ήταν μια ευθεία δήλωση προς τις αγορές πως είμαστε διατεθειμένοι ως χώρα να κάνουμε και τη μεγαλύτερη δυνατή βλακεία, όχι να επιχειρήσουμε συμμετοχή στο QE.

Από κάθε άποψη, λοιπόν, ήταν τεράστιο ολίσθημα η μη συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Χάθηκαν αυτά τα €12 δισ ρευστότητας που θα άλλαζαν πολλά, αλλά και η ανακύκλωσή τους πολλές φορές.

Για την πλάκα της υπόθεσης θα δώσω μερικά στοιχεία:

1. Για το QE έπαιξαν €2.6 τρισεκατομμύρια!
2. Ως ποσοστό του "ευρωπαϊκού ΑΕΠ" στην Ελλάδα θα αντιστοιχούσαν €60-€70 δισ. Η Ελλάδα δεν είδε ούτε δεκαράκι.
3. Η Πορτογαλία είδε €36 δισ!
4. Η Τράπεζα της Ελλάδος, στο πλαίσιο του προγράμματος, αγόρασε €46 δισ ομολόγων άλλων χωρών της ευρωζώνης. Αυτά τα €46 δισ θα ανακυκλωνονται επί πολλά χρόνια - η Ελλάδα δεν θα δει ούτε δεκαράκι από τα λεφτά της "δικής της" κεντρικής τράπεζας.

Με τις υγείες μας!