Μέσος Μισθός: Σε μία ομάδα αριθμών εάν αθροίσουμε τους αριθμούς της ομάδας και διαιρέσουμε αυτό το άθροισμα με το πλήθος των αριθμών της ομάδας, έχουμε τον Αριθμητικό Μέσο, που στην καθομιλουμένη συνήθως αποκαλείται Μέσος Όρος. Όταν λοιπόν αθροίσουμε τις μηνιαίες αμοιβές όλων των εργαζομένων της χώρας και διαιρέσουμε αυτό το άθροισμα με το σύνολο των εργαζομένων της χώρας τότε έχουμε τον Μέσο μηνιαίο μισθό.

Διαφορά στις έννοιες Διάμεσου και Μέσου Μισθού. Δεν πρέπει να συγχέουμε τον Διάμεσο με τον Μέσο Μισθό, πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά μεγέθη. Εάν π.χ. 10-πλασιαστούν  οι ανώτατοι μισθοί θα αυξηθεί ο Μέσος Μισθός αλλά δεν θα αλλάξει ο Διάμεσος Μισθός. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι ο Μέσος Μισθός είναι ένα στατιστικό εύρημα που πολλές φορές απέχει από την πραγματικότητα, ενώ ο Διάμεσος Μισθός ένα πραγματικό πολιτικό-οικονομικό και κοινωνικό μέγεθος.

Αρκεί λοιπόν αυτό το απλό παράδειγμα για να γίνει εύκολα κατανοητό γιατί η Ε.Ε και η Eurostat θεωρούν τον Διάμεσο Μισθό ως το πλέον αντικειμενικό κριτήριο ποιοτικής και ποσοτικής αξιολόγησης των συνθηκών και του επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων και γιατί το χρησιμοποιούν σχεδόν κατά αποκλειστικότητα στην σύνταξη σχετικών ερευνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Ε.Ε και η Eurostat θεωρούν ότι το όριο σχετικής φτώχειας στις χώρες της Ε.Ε είναι το 60% του Εθνικού Διαμέσου Μισθού.

(Άλλη μία) ελληνική ιδιαιτερότητα 

Σε αντίθεση λογική από την Ε.Ε και την Eurostat κινείται η σημερινή κυβέρνηση αφού το αγαπημένο μέγεθος του Υπουργείου Εργασίας και της κυβερνητικής προπαγάνδας είναι ο Εθνικός Μέσος Μισθός.  Πιθανόν γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο δεν υπάρχουν επίκαιρα και αξιόπιστα στοιχεία για την τιμή τον Εθνικού Διάμεσου Μισθού και το ποσοστό κατοίκων που ζουν κάτω από το σχετικό όριο φτώχειας όπως το ορίζει η Ε.Ε και η Eurostat (60% του Εθνικού Διάμεσου Μισθού).  

Εξαίρεση αποτελεί μία μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ που δημοσιεύθηκε το 2023 (8 Μαϊου 2023-Κίνδυνος Φτώχειας) και αφορούσε έρευνα που έγινε το 2022 με πεδίο αναφοράς τα οικονομικά στοιχεία του 2021. Σύμφωνα λοιπόν με την εν λόγω μελέτη, το 26,3% των Ελλήνων ζούσε κάτω απ’ αυτό το όριο σχετικής φτώχειας. Αναλυτικά και σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, το επίσημο όριο σχετικής φτώχειας για μονοπρόσωπο νοικοκυριό ήταν 5.712 Euro/ετησίως (476 Euro/μηνιαίως) ενώ για οικογένειες (2 ενήλικες-2 παιδιά έως 14 ετών) ήταν 11.995 Euro/ετησίως (999 Euro/μηνιαίως). 

Βάσει των παραπάνω στοιχείων μπορούμε συνεπαγωγικά να φθάσουμε στο ασφαλές συμπέρασμα, ότι το 2021 ο Διάμεσος Μισθός του μονοπρόσωπου νοικοκυριού ήταν 794 Euro/μηνιαίως και της 4-μελούς οικογένειας (2 ενήλικες-2 παιδιά) 1665 Euro/μηνιαίως. Για να έχουμε μέτρο σύγκρισης εκείνη την χρονιά, ο κατώτατος μισθός για εργαζόμενους άνω των 25 ετών ήταν 650 Euro/μηνιαίως (12 πληρωμές ετησίως) και 758,33 Euro/μηνιαίως (14 πληρωμές ετησίως).

Το 2023 η κυβέρνηση όρισε τον κατώτατο μισθό στα 780 Euro/μηνιαίως (12 πληρωμές ετησίως) και 910 Euro/μηνιαίως (14 πληρωμές ετησίως). Βάσει των επίσημων μισθοδοτικών καταστάσεων 2023 το 39,3% των εργαζομένων αμείβονταν με λιγότερα από 900 Euro/μηνιαίως συνεπώς ο Διάμεσος Μισθός ήταν μεγαλύτερος από αυτό το όριο, ενώ το 53,7% των εργαζομένων έπαιρνε λιγότερα από 1.000 Euro/μηνιαίως άρα ο Διάμεσος Μισθός ήταν μικρότερος από αυτή την τιμή.

Συμπερασματικά: Αφού ο Διάμεσος Μισθός 2023 διαμορφώθηκε στην περιοχή (900-1000) Euro/μηνιαίως, αυξήθηκε σε σχέση με το 2021 από 13% (ελάχιστη τιμή) έως 25% (μέγιστη τιμή) και μέση τιμή 19%. Είναι κατανοητό ότι αντίστοιχες πρέπει να ήταν και οι ποσοστιαίες αυξήσεις του σχετικού ορίου φτώχειας (60% του Διάμεσου Μισθού) που παίρνει πλέον τιμές (540-600) Euro/μηνιαίως για μονοπρόσωπα νοικοκυριά και (1.100-1.250) Euro/μηνιαίως για 4-μελη οικογένεια 2 ενηλίκων και 2 παιδιών.

Την ίδια χρονική περίοδο ο πληθωρισμός «έτρεχε» με 5,1% (2021)-9,3% (2022) και 4,2% (2023). Προφανώς ο πληθωρισμός αυτής της περιόδου ισοσκελίζει την μέση αύξηση 19% του Διάμεσου Μισθού ενώ τα απλά μαθηματικά δείχνουν ότι στην μέση αύξηση του Διάμεσου Μισθού δεν έχουν ενσωματωθεί και τα ετήσια αναπτυξιακά αποτελέσματα που ήταν 2021 (8,4%)-2022 (5,6%)-2023 (2,4%).  

Συντελεστής Gini (Δείκτης Άνισης Κατανομής Εισοδήματος) 

Μετρά την διασπορά (κατανομή) του παραγόμενου εθνικού πλούτου στους κατοίκους του έθνους και αποτελεί ένα αρκετά αξιόπιστο τρόπο μέτρησης της οικονομικής ανισότητας. Σχηματικά, όταν ο Συντελεστής Gini έχει τιμή μηδέν (0) υπάρχει πλήρης εισοδηματική ισότητα, ενώ όταν παίρνει την τιμή 1 (η 100%) τότε έχουμε πλήρη εισοδηματική ανισότητα. Το 1994  (έτος που αρχίζει στην χώρα μας η συγκεκριμένη έρευνα), η τιμή του Συντελεστή Gini ήταν 37,4%. Έκτοτε οι εισοδηματικές ανισότητες συρρικνώνονται αφού οι ετήσιες τιμές του Συντελεστή Gini ακολουθούν γενικά πτωτική πορεία και φθάνουν το 2010 (πρώτη μνημονιακή χρονιά) στο 32,9%. Τα επόμενα τέσσερα μνημονιακά χρόνια (2011-2014) οι εισοδηματικές ανισότητες διευρύνονται εκ νέου, αφού οι τιμές του Συντελεστή Gini  μεγαλώνουν και το  2014 φθάνουν στο 34,5% (υψηλότερο σημείο της περιόδου). Τα επόμενα πέντε χρόνια (2015-1019) οι τιμές του Συντελεστή Gini ακολουθούν και πάλι πτωτική πορεία για να φθάσουν το 2018 κάτω από τα προ-μνημονιακά επίπεδα (32,3%) και το 2019 στο 31% (μικρότερη τιμή από το 1994).

Τα επόμενα τρία χρονιά 2020, 2021 και 2022 η τάση αλλάζει και οι εισοδηματικές ανισότητες αρχίζουν και πάλι να διευρύνονται αφού οι τιμές του Συντελεστή Gini αρχίζουν και πάλι να αυξάνονται 2020 ( 31,4%), 2021 (32,4%) και 2022 (31,4%).

Συντελεστής S80/S20 (Δείκτης Οικονομικής Ανισότητας) 

Μετρά τον λόγο μεταξύ του  ετήσιου συνολικού πλούτου που εισπράττει το πλουσιότερο 20% του του πληθυσμού προς το ετήσιο συνολικό πλούτο που λαμβάνει το φτωχότερο 20% του πληθυσμού. Δηλαδή δείχνει πόσες φορές περισσότερα εισοδήματα από το φτωχότερο 20% του πληθυσμού εισπράττει το  πλουσιότερο 20% του πληθυσμού. Σύμφωνα με μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ (8 Μαρτίου 2023-Οικονομική Ανισότητα) Ο Ελληνικός Συντελεστής S80/S20 το 1994 (έτος που αρχίζει στην χώρα μας η συγκεκριμένη έρευνα) είχε τιμή 7.6, δηλαδή το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού έχει 7.6 φορές περισσότερα εισοδήματα από το φτωχότερο 20% του πληθυσμού. Έκτοτε ο συντελεστής  S80/S20 ακολουθεί πτωτική πορεία και «προσγειώνεται» το 2010 (πρώτη μνημονιακή χρονιά) στο 5.6. Τα επόμενα επτά χρόνια είναι η «χρυσή περίοδος της ανισότητας» αφού ο Συντελεστής S80/S20  αυξάνεται και φθάνει σε τιμές μεγαλύτερες από 6, ήτοι 2011(6)-2012 (6.6)-2013 (6.6)-2014(6.5)-2015(6.5)-2016(6.6)-2017 (6.1).

Η κατάσταση επανέρχεται στο προ-μνημονιακά επίπεδα το 2018 (5.5) και παίρνει την μικρότερη (από το 1994) τιμή το 2019 (5.1). Έκτοτε η τάση αντιστρέφεται και ακολουθεί και πάλι ανοδική πορεία, 2020 (5.2)-2021(5.8)-2022 (5.3). Δηλαδή το 2022 το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού είχε 5.3 φορές περισσότερα εισοδήματα από το φτωχότερο 20% του πληθυσμού.  

Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναλυτική κατανομή του εθνικού πλούτου όπως αυτή προκύπτει από την μελέτη του Δείκτη S80/S20 και τις σχετικές αναγωγές. Συγκεκριμένα το 2022 και σύμφωνα πάντα με την συγκεκριμένη μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ.

1.     Το 25% του πληθυσμού με τα χαμηλότερα εισοδήματα (έως 6.533 Euro/ετησίως) κατέχει το 10.3% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος.

2.     Το 25% του πληθυσμού με μικρό-μεσαία εισοδήματα (6.533-9.520) Euro/ετησίως κατέχει το 18,4% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος.

3.     Το 25% του πληθυσμού με μεσαία εισοδήματα (9.250-13.375) Euro/ετησίως κατέχει το 26% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος.

4.     Το 25% με μεγαλό-μεσαία και υψηλότερα εισοδήματα (πάνω από 13.375 Euro/ ετησίως) κατέχει το 45,3% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος.

Τα στοιχεία δεν επιτρέπουν παρερμηνείες. Ένα μεγάλο τμήμα (25%-30%) της κοινωνίας ζει στα όρια (πάνω ή κάτω) της σχετικής φτώχειας. Οι εισοδηματικές προοπτικές αυτού του τμήματος της κοινωνίας δεν είναι καλές, μάλλον είναι πολύ κακές αφού όπως είδαμε  το πραγματικό κριτήριο για την αξιολόγηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, ο Διάμεσος Μισθός απλά ακολουθεί και μάλιστα ελλειμματικά και ασθμαίνοντας μόνο τον πληθωρισμό και όχι την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.

Η κυβέρνηση μπορεί να ισχυρίζεται το αντίθετο χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα το στατιστικό εφεύρημα του Μέσου Μισθού αλλά όπως είδαμε η άνοδος των τιμών των Δεικτών Gini και S80/S20 που δείχνει διεύρυνση των οικονομικών αντιθέσεων, διαψεύδει το κυβερνητικό αφήγημα.

Η τελική κατανομή του παραγόμενου πλούτου σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, που δείχνει ότι το 25% του πλουσιότερου πληθυσμού (Κατηγορία Νο.4) κατέχει το 45% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος, είναι η ταφόπλακα στις κυβερνητικές αιτιάσεις για δίκαιη κατανομή της ανάπτυξης, για υψηλότερους μισθούς κλπ. Η σημερινή κυβέρνηση έσπειρε ανέμους εφαρμόζοντας ταξικές πολιτικές που διεύρυναν τις οικονομικές ανισότητες και η χώρα θα θερίσει θύελλες, αφού πλέον είναι οφθαλμοφανές και κοινά αποδεκτό ότι η κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη. Μία πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι καθημερινά σε οποιαδήποτε δημόσια εκδήλωση. Ας θυμηθούμε τι έγινε στην πανδημία με το πρόγραμμα εμβολιασμού. Αρκετοί Έλληνες έσπευδαν να εμβολιασθούν και οι άλλοι τόσοι υιοθετούσαν δήθεν αντί-συστημικές συνωμοσιολογικές θεωρίες και αρνούνταν να πάνε στα εμβολιαστικά κέντρα.

Η κοινωνική πόλωση θα οξυνθεί ακόμα περισσότερο  όταν αρχίσει να παράγει κοινωνικό αποτέλεσμα ένα ακόμα πραγματικό δεδομένο των παραπάνω μελετών. Αυτό που δείχνει ότι το 71% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος κατέχεται από το 50% των Ελλήνων (Κατηγορίες Νο.3 και Νο.4). Άρα το υπόλοιπο 50% του πληθυσμού κατέχει το 29% του εθνικού πλούτου. Όποιος ψάχνει απαντήσεις και λύσεις σε έντονα κοινωνικά προβλήματα όπως π.χ. η μεγάλη αποχή των πολιτών από τις εκλογικές διαδικασίες, ας διαβάσει προσεκτικά αυτές τις στατιστικές και ας εργασθεί για να πέσουν οι Δείκτες Gini και S80/S20.